Çiy, Kırağı
2.7.1. Su Damlacıklarının Birikmesi
2.7.1.1. Sis Damlacıklarının Nesneler Üzerinde Birikmesi (Sis Çiyi)
Yüzey sıcaklığının 0oC nin üzerinde olduğu durumlarda aşırı soğumamış sis (Stratus bulutu) damlacıklarının nesneler üzerinde birikmesi olayıdır.
Açık havada su buharının yoğunlaşması sonucu, su damlacıklarının yer yüzeyinde ve yere yakın cisimler üzerinde birikmesi olayına çiy denir.
Çiyin iki çeşidi vardır.
i) Normal Çiy
ii) Adveksiyon Çiyi
2.7.1.2.1. Normal Çiy
Yüzeyi genellikle gece soğumasından dolayı yeterince serin olan cisimlerin üzerinde havanın direk yoğuşmasıdır.
2.7.1.2.2. Adveksiyon Çiyi
Yer yüzeyindeki nesneler yeterince soğuk olduğu durumlarda üzerinden geçen havayla temas etmesi neticesinde su buharının direk yoğuşması şeklinde oluşur.
2.7.2. Buz Parçacıklarının Birikmesi
2.7.2.1. Beyaz Çiy
Çiy damlacıklarının donması olarak tanımlanır.
Kristal görünümündeki buz parçacıklarının yeryüzü ve yere yakın cisimler üzerindeki birikintisine kırağı denir. Bunlar genellikle pul, iğne, kuş tüyü veya yelpazeler şeklinde oluşurlar. Meydana geliş şekilleri aynen çiğ şeklinde olup, hava sıcaklığı yer seviyesinde 0oC nin altındadır.
Çiyde olduğu gibi kırağının da iki çeşidi vardır.
i) Normal Kırağı
ii) Adveksiyon Kırağısı
2.7.2.2.1. Normal Kırağı
Genellikle gece radyasyon kaybından dolayı cisimler yeterince soğuduğunda üzerlerinde buz parçacıklarının birikmesi olayıdır.
Yer yüzeyine yakın seviyedeki su buharı, gece radyasyonu (radyasyon kaybı) nedeniyle yüzeyin yeterince soğuması, bunun sonucunda soğuk yüzeyler üzerinde su buharının iğne, yelpaze, kus tüyü, vb. şeklinde buz birikintileri oluşumuna normal kırağı denir.
Normal kırağı muhtemelen yer seviyesi veya yer seviyesine yakın cisimlerin yatay yüzeylerinde birikir. Özellikle yılın soğuk gecelerinde, havanın sakin ve açık (bulutsuz) olduğu zamanlarında gözlenir.
2.7.2.2.2. Adveksiyon Kırağısı
Yeterince soğuk olan cisimlerin, hareket eden havadaki su buharı ile temas ederek üzerlerinde buz kristallerinin birikmesidir.
Yüzey ile temas eden havada bulunan su buharının, soğuk yüzeylerde donarak birikmesi, soğuk yüzeylerdeki nesnelerin üzerinde kristal şeklinde buz birikmesine sebep olur. Bu kristal şeklindeki buz birikimine ise adveksiyon sonucu oluşan kırağı denir.
Adveksiyon kırağısı genellikle dikey yüzeylerde oluşur. Sıcak ve nemli havanın aniden yüzey sıcaklığı sıfır derece veya daha soğuk yüzeyler üzerinden geçmesi ile kırağı birikimi oluştuğu gözlenir.
2.7.2.2. Kırağı Buzu (Rime)
İçlerinde hava kabarcıkları bulunan buz birikintileridir. Bu olay aşırı derecede soğumuş, çok küçük su damlalarının ani olarak donmasıyla oluşur. Bazen büyüyerek kalın bir buz tabakası halini alabilir. Bu tip kırağı yere yakın seviyelerde, cisimlerin Rüzgâra bakan taraflarında, sivri uçlarda, keskin kenarlarda meydana gelir. Bazen; dağlık bölgelerde, bulut damlacıklarının donması sonucunda oluşur. Serbest atmosferde ise; kırağı buzu uçuş yapan uçaklar üzerinde meydana gelir. Uçak üzerinde buz tabakasının kalınlaşması halinde büyük bir ağırlık meydana geleceğinden, büyük bir tehlike oluşturur. Üç çeşidi vardır.
2.7.2.2.1. Yumuşak Kırağı Buzu
Esas olarak ince iğnelerden veya buz seviyesinden oluşan gevrek kırağı buzudur. Genellikle hava sıcaklığı -8oC nin altında olduğu durumlarda oluşur.
2.7.2.2.2. Sert Kırağı Buzu
Genellikle beyaz, dal budak salmış buz kristalleriyle bezenmiş kırağı buzudur. Aşırı soğumuş su damlacıklarının aniden donmasıyla meydana gelir. Sert kırağı buzu esas olarak -2 ° C ile -10 ° C arasındaki sıcaklıklarda oluşur.
2.7.2.2.3. Saydam Kırağı Buzu
Billur buza benzeyen, düzgün olmayan bir yüzeye sahip, genellikle şeffaf, yoğun kırağı buzudur. Genellikle dağlık bölgelerde meydana gelir. Serbest atmosferde ise rüzgâra maruz kalan uçak yüzeylerinde oluşabilir. 0 ° C ile -3 ° C arasındaki ortam sıcaklığında oluşur.
2.7.2.4. Nesneler üzerinde düzgün bir buz tabakası oluşması
2.7.2.4.1 Billur Buz (Glaze)
Yüzey sıcaklığı 0 0C ‘in altında olan cisimler üzerinde, aşırı derecede soğumuş yağmur veya çisenti damlalarının donması sonucu meydana gelir. Bunların şekilleri düzgün ve şeffaf görünümdedir. Billur buz, yağmur damlalarının oldukça kalın ve donma noktasının altında sıcaklığa sahip bir tabakadan aşağı düşmesi halinde, yeryüzünde görülebilir. Serbest atmosferde Billur Buzlanma, uçaklar üzerinde meydana gelir.
