Sis ve pus

2.3. Havada Asılı Kalan Parçacıkların Oluşturduğu Hidrometeorlar

2.3.1. Sis

Çok küçük su damlacıklarının havada hareketsiz kalışı olayına, diğer bir ifade ile; Stratus bulutunun yer üzerinde meydana gelmiş haline sis denir. Sis olduğu zamanlarda yeryüzündeki Görüş uzaklığı 1 km’ den daha azdır. Genel olarak sisin tabanı yerden 300 Fit (100 m.) veya daha fazla yükselmesi halinde, Stratus bulutu olarak rapor edilir. Sisin içinde nispi nem % 80 in üzerindedir.

Sisin rengi beyaz ve parlaktır. Bazen toz veya dumanla karıştığı zamanlarda sarımtırak bir renk alır ve bu durumda daha kesif olarak görülür. Böyle durumlarda yer üzerinde uzun müddet kalabilir. 

2.3.1.1. Cephesel Sis

Cephesel sis, cephe geçişlerinde yer seviyesinin soğuk ve kararlı olması durumunda, yağmurun sıcak havadan aşağıya doğru düştüğünde oluşan sistir. Havanın hafif rüzgârlı olması durumunda, yağmur damlalarının buharlaşmasıyla yer yüzeyine yakın kısımlarda hava doymuş hale gelerek sis oluşur.

2.3.1.2. Radyasyon Sisi

Yeryüzüne yakın hava nemli ise, geceleri radyasyon kaybından dolayı soğuyarak doymuş hale gelir ve sis oluşur. Bu tip sislere radyasyon sisi denir. (Güneşten dünyaya gelen kısa ve uzun dalga boylu enerjiye radyasyon denir. Yeryüzünün radyasyon yani enerji kayıp etmesi sonucunda radyasyon sisi oluşur.)

Radyasyon sisi karada 2 metre, denizde ise 10 metre kalınlığı geçmeyen sığ bir tabaka halindedir. Bu yüzden radyasyon sisine sığ sis veya yer sisi de denir.

2.3.1.3. Adveksiyon sisi

Adveksiyon sisi, nispeten sıcak, nemli havanın daha serin bir yüzey üzerinde hareket etmesi sonucu ve havanın soğuk yüzeyle temas etmesi suretiyle doygun hale getirilmesi ile oluşur.

Örnek :

1. Serin bir denizin yüzeyinin nispeten sıcak ve nemli havayla temas etmesi durumunda,

2.Yer yüzeyi don veya karla kaplı olduğunda, üzerindeki nispeten daha sıcak ve nemli havayla temas etmesi durumlarında adveksiyon sisi oluşur.

2.3.1.4. Buharlaşma Sisi

Soğuk adveksiyon sisi de denir. Soğuk ve kararlı bir hava parseli daha sıcak bir su yüzeyi üzerinden hareket etmesi ile oluşur. Sıcak su yüzeyinden meydana gelen buharlaşma, üzerinden geçen soğuk hava ile temas ederek doymuş hale gelir. Su buharı soğuk hava içerisinde yoğuşmasıyla ortaya çıkan bir sis çeşididir. “Buhar sisi”, “deniz dumanı” veya kutup bölgelerinde “arktik deniz sisi” olarak da bilinir.

2.3.1.5. Yamaç (Yukarı Eğim) Sisi

Bir hava parseli meyilli arazide yukarıya doğru aktığı zaman oluşur. Yukarı seviyeler daha soğuk olduğundan, hava adyabatik olarak doyma sıcaklığına geldiğinde sis oluşmaya başlar. Yamaç sisi aynı zamanda bir çeşit tepe sisidir. Bu durum aşağı seviyelerde olan biri için Stratüs bulutu, bu seviyede olan biri için sis, daha yukarılardan bakan biri için ise de Stratüs bulutunun tepesi olarak görünecektir.

2.3.1.6. Dağ (Tepe) Sisi

Tepe sisi, yüksek yerleri (dağ, tepe) kaplayan alçak bulutları ifade eden bir terimdir. Yamaç sisinde olduğu gibi her zaman yukarı hareket gerektirmez. Bulut tabanı tepenin altında olduğunda açıkça görülür. Aşağıdan bakıldığında Stratüs bulutu olarak değerlendirilir.

2.3.2. Buz Sisi

Küçük buz kristallerinin çok düşük sıcaklıklarda havada hareketsiz kalışı olayına buz sisi denir. Buz kristalleri, genellikle güneş ışığı altında parlar. Buz sisi, cisimler üzerinde KIRAĞI veya BUZ İĞNESİ görünümünde zerreler ile Hale olayı gibi optik olayı da meydana getirebilir. Buz sisi içinde görüş uzaklığı 1 km den azdır. Buz sisi, çoğu kez normal sisten meydana gelir. Sıcaklığın sıfır 0⁰C derecenin altında olması ve sıcaklık düşüşünün devam etmesi ile su damlacıkları buz kristalleri haline dönüşerek, Buz sisini meydana getirirler.

2.3.3. Pus

Mikroskobik su damlacıklarının veya higroskopik parçacıkların, havada serbest kalması olayına Pus denir. Su damlası veya buz kristallerinden olmayan kuru ve gözle görülemeyen parçacıklar sebebiyle görüş uzaklığı 1 ila 10 km arasındadır. Nispi nem % 70 ve daha fazladır. Genel olarak yeryüzünü kaplayan ince grimsi bir örtü görünümündedir. Hem su damlacıkları, hem de katı parçacıklar halinde olabilir.

2.3.4. Sis ile Pus Arasındaki Farklar

Sis, mikroskobik su damlacıklarının yer yüzeyindeki yatay görüş uzaklığını bir kilometrenin altına düşürmesi durumudur. Pus olayında ise yatay görüş uzaklığı bir kilometrenin altına düşmez. Bu yüzden uygulamada pusa hafif sis de denir.

Görüş uzaklığının azalması sis içerisindeki damlacıkların sayısal yoğunluğuna ve boyutsal dağılımına bağlıdır. Sis içerisinde hava genellikle nemli ve ıslak hissedilir. Sis beyazımsı, pus ise grimsi renktedir.