Hortumlar

2.7.3. Girdap Şeklinde Partiküller İçeren Hidrometeorlar (Hortumlar)

2.7.3.1. Su Hortumları (Waterspout)

Su yüzeylerinde meydana gelen bir tornadodur. Açık su yüzeyinin üzerindeki bir Cumulonimbus (Cb) veya Cumulus congestus  (Cu con) bulutunun altında, dönen küçük çaplı bir hava sütunudur.

Su hortumları, kara hortumlarının su bazlı eşdeğeridir. Tropikal ve Tropikaltı bölgelerde yaygın olarak görülmektedir. Ülkemizde de denizlerin kıyıya yakın bölgelerinde sıkça rastlanmaktadır.

2.7.3.2. Tornado

Genellikle çok kuvvetli ve değişik yönlü Rüzgârların olduğu zamanlarda; Cumulonimbus (Cb) bulutunun taban kısımlarından bazı yerlerde, yere doğru koni şeklinde bir uç sarkıtması olayıdır. Böyle bir durumda, deniz yüzeyinden su damlaları, kara yüzeyinden toz ve kumlar, Rüzgâr tarafından yerden kaldırılarak bulutun sarkıttığı koni şeklindeki uçla birleşebilirler. Bulutun sarkıttığı koni içindeki hava hareketi sikloniktir, dıştaki hava ise bunun tamamen tersinedir. Bulutun sarkıttığı bu koninin çapı normal olarak 10 metre ise de, bazen 100 metreye kadar çıktığı görülmüştür. Bir buluttan bir veya birkaç koni sarkabilir. Bu olay en çok  Kuzey Amerika’da görülür.

2.7.3.3. Kara Hortumu

Tornado ıskalasında yer alacak kadar büyük ölçekte olmayan, karalar üzerinde oluşan hortum çeşididir. Kara hortumları genellikle Cumulonimbus bazen de Cumulus Congestus ( Kule şeklineki Cumulus bulutları) bulutlarına bitişik olarak altında oluşan hortum çeşididir. Su hortumlarının karadaki eşdeğeridir.

2.7.3.4. Soğuk Hava Hortumu

Oluştuğu seviyedeki hava parselinin olağandışı soğuk olduğu sağanaklı veya orajlı durumlarda Cumulonimbus veya Cumulus Congestus bulutunun altında oluşan bazen yere kadar ulaşmayan huni şeklindeki çıkıntı, bazen de yerde nispeten küçük çaplı etkisi olan hortum çeşididir.

2.7.3.5. Tornado Kategorileri

Tornadolar oluşumlarına göre aşağıdaki şekilde sınıflandırılırlar.

Tip I   : Süper hücrelerle birlikte,

Süper Hücreler (supercell) : Yukarı doğru sürekli dönen orajdır (gök gürültülü fırtına). Nadir olarak görülür fakat şiddetli hava olaylarının oldukça büyük bir kısmından sorumludur. Bu hava olayların başında; tornadolar, aşırı dolu yağışları ve hasar veren yatay rüzgârlar gelir.

Tip II  : Yarı-doğrusal konvektif sistemler ile birlikte

Yarı-doğrusal konvektif sistemler (Quasi linear convective system) : Değişik lineer konfigürasyonlara sahip orta ölçekte konvektif sistemlerin geniş bir sınıfının adıdır.

Tip III:  Lokal konvektif sistemler ve rüzgâr değişimi (shear) girdapları. Bunlar kara hortumları, su hortumları ve soğuk hava hortumlarını içerir.

2.7.3.6. Rüzgâr Hızı ve Meydana Gelen Hasara Göre Tornado Iskalası (Fujita Iskalası)

Tornado